Trào lưu ‘nhìn lại quá khứ’ và những lần Google Maps gây sốt mạng

Từ nhiều tuần nay, trên TikTok, Facebook Reels, Instagram tràn ngập các bài đăng “before – after”, nơi người dùng Google Maps “tua lại” hình ảnh ngôi nhà, cửa tiệm hay con đường từng in đậm kỷ niệm nay đã hoàn toàn thay đổi, thậm chí biến mất.

Khi Google Maps trở thành “kho ký ức”

Bí quyết đằng sau trào lưu này nằm ở tính năng Street View của Google Maps, vốn ghi lại ảnh 360° các tuyến đường và địa điểm, lưu trữ qua nhiều đợt khảo sát bằng xe chuyên dụng. Kể từ năm 2014, Google đã bổ sung khả năng “time travel” (xem mốc thời gian), cho phép người dùng lựa chọn mốc năm cũ để quan sát địa điểm đã thay đổi ra sao.

Nhờ đó, chỉ với vài thao tác đơn giản, bất cứ ai cũng có thể tua ngược thời gian, so sánh cảnh vật xưa và nay. 

Trào lưu này nhanh chóng lan tỏa mạnh vì chạm đến cảm xúc nhiều người. Người dùng xúc động khi nhìn thấy một quán cà phê quen, con phố nhỏ, khu tập thể cũ của tuổi thơ giờ đã đổi khác. Cùng với đó, tốc độ đô thị hóa khiến sự biến đổi của cảnh quan trở nên rõ rệt, khiến nhiều người ngạc nhiên và thích thú khi soi lại hình ảnh trước – sau.

Hơn nữa, công cụ của Google Maps dễ sử dụng, ai cũng có thể thao tác và chia sẻ, tạo cảm giác kết nối sâu sắc với người khác qua những kỷ niệm chung.

Không chỉ so sánh quá khứ – hiện tại, người dùng còn kể lại câu chuyện ký ức bên các địa điểm xưa, phân tích sự đổi thay tích cực hoặc tiêu cực: một khu phố từng rất sầm uất bị thay thế bởi tòa cao ốc, hay công viên bị giải tỏa để xây trung tâm thương mại…

Một số người còn nhìn sâu vào yếu tố phong cách kiến trúc, cảnh quan qua từng thời kỳ, khơi dậy ý thức bảo tồn di sản đô thị. Nhiều bạn trẻ biến việc “tua ngược Google Maps” thành một dạng săn tìm kho báu, truy tìm các dấu tích lịch sử trước khi chúng biến mất khỏi thực tế.

Hiện tại, cộng đồng mạng đặc biệt chia sẻ nhiều về hình ảnh các khu tập thể cũ ở Hà Nội nay đã bị tháo dỡ, thay bằng các tòa chung cư mới; hay các khu chợ truyền thống như chợ Bà Chiểu, chợ Cầu Muối thu hẹp, giải tỏa; cũng như những tuyến đường Sài Gòn mở rộng khiến cảnh quan biến đổi hoàn toàn.

Những lần Google Map làm “rúng động” thế giới

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ Online, Google Maps và Google Earth không chỉ giúp người dùng chỉ đường mà còn vô tình hé lộ vô số hình ảnh kỳ lạ trên thế giới, từng gây xôn xao cộng đồng mạng. Điển hình là vụ phát hiện một “hồ máu” ở Sadr City, Iraq, vào năm 2007 với màu đỏ như máu khiến nhiều người đồn đoán về thảm sát hay ô nhiễm, dù sau đó được lý giải do vi khuẩn hoặc hóa chất nhuộm.

Ở Myanmar, cư dân mạng từng nhìn thấy xác một chiếc máy bay vận tải cũ nằm giữa rừng rậm qua Google Earth, được xác minh là rơi từ nhiều thập kỷ trước. Sa mạc Atacama, Chile cũng nổi tiếng nhờ hình người khổng lồ có niên đại hơn 1.000 năm, dài 119m “Atacama Giant” được lan truyền khắp thế giới nhờ ảnh vệ tinh.

Thậm chí vào năm 2019, người ta còn bàn tán về một “xác tàu Titanic” dưới đáy Đại Tây Dương khi ảnh vệ tinh chụp được một con tàu có kích thước tương tự, nhưng chuyên gia xác nhận đó chỉ là một tàu hàng cũ. 

Một loạt khu vực bí ẩn khác bị Google Maps làm mờ, từ căn cứ Area 51 (Mỹ), các cơ sở hạt nhân ở Israel, đến căn cứ tên lửa Nga, càng làm dấy lên nhiều thuyết âm mưu. 

Một vụ khác từng khiến cộng đồng khiếp sợ là bức ảnh Street View tại Hà Lan, nơi một người trông như đang nằm trong vũng máu bên bến tàu, song thực chất chỉ là một chú chó đang nô đùa để lại vệt nước loang đỏ trên sàn gỗ.

Ngoài ra, năm 2014, Google Earth giúp giới khảo cổ phát hiện hơn 260 hình vẽ khổng lồ bằng đá ở Kazakhstan, được mệnh danh là “Nazca Lines” phiên bản Kazakhstan có niên đại hàng nghìn năm. 

Tại Úc, một tam giác đen khổng lồ hiện lên trên ảnh vệ tinh cũng làm dấy lên tin đồn về căn cứ UFO, nhưng sau cùng được xác định chỉ là một trang trại trồng cây theo hình học đặc biệt… 

Những phát hiện kỳ lạ này đã biến Google Maps thành công cụ không chỉ dẫn đường mà còn khơi gợi trí tò mò, thổi bùng trí tưởng tượng của hàng triệu người trên khắp thế giới.

Tác động xã hội đa chiều

Về mặt tích cực, trào lưu này giúp cộng đồng nhìn nhận rõ nét hơn tốc độ đô thị hóa, cũng như mở ra cơ hội lưu giữ ký ức tập thể. Những thế hệ trẻ cũng học được cách trân trọng không gian văn hóa, lịch sử gắn liền với từng con đường, góc phố.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng việc nhìn lại hình ảnh cũ có thể gợi buồn, khi người dân nhớ lại thời điểm phải rời đi do giải tỏa, di dời hoặc bị mất mát nơi chốn quen thuộc. 

Một số tranh luận khác nảy sinh quanh chuyện phá bỏ công trình cũ, xung đột lợi ích giữa bảo tồn di sản và phát triển hiện đại.

Ngoài ra, dù Google đã có quy định làm mờ biển số xe, khuôn mặt, song nhiều ý kiến vẫn băn khoăn về quyền riêng tư, bởi hình ảnh nhà ở hoặc đời sống cá nhân trong quá khứ cũng có thể bị đào xới trở lại ngoài ý muốn.