Đề xuất cho doanh nghiệp tự khai, tự nộp tiền sử dụng đất

Trong văn bản gửi Thủ tướng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính ngày 11/8, Viện cho rằng hiện khâu xác định tiền sử dụng đất cho dự án vẫn rườm rà, kéo dài và làm chi phí tăng cao. Đặc biệt, khi chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở, khoản phải nộp thường tăng mạnh, tạo gánh nặng lớn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh.

Hiện nay, Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Môi trường trình Chính phủ phương án sửa đổi Nghị định 103/2024 về phương pháp xác định tiền sử dụng đất và Nghị định 71/2024 về xây dựng bảng giá đất. Một trong các đề xuất là áp dụng bảng giá đất 5 năm do Nhà nước ban hành, đồng thời bổ sung hệ số K hằng năm.

Trên tinh thần đó, Viện đề xuất cho phép doanh nghiệp tự tính tiền sử dụng đất dựa trên bảng giá do UBND tỉnh ban hành. Cơ quan thuế chỉ kiểm tra, quyết toán trước khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nếu nộp dư, doanh nghiệp được cấn trừ sang dự án khác; nếu thiếu thì nộp bổ sung.

Ông Phạm Viết Thuận, Viện trưởng, cho rằng cơ chế này khả thi vì doanh nghiệp hiện đã tự khai, tự nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân nên việc mở rộng sang tiền sử dụng đất là khả thi. Nếu áp dụng cho tiền sử dụng đất, thủ tục sẽ rút gọn, giảm tình trạng nợ đọng hàng nghìn tỷ đồng kéo dài nhiều năm.

Thị trường bất động sản Đà Nẵng năm 2025. Ảnh: Nguyễn Đông

Ngoài ra, Viện cũng đề xuất nên quy định cụ thể ngay trong Luật Đất đai mức thu tiền sử dụng đất với từng loại trường hợp. Cụ thể, nếu thuê đất thì số tiền phải trả hàng năm bằng 0,5% giá đất do địa phương công bố; nếu được giao đất thì tính theo hệ số K do địa phương xác định; còn khi chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở thì mức thu tối đa là 30% giá đất. Những trường hợp được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất sẽ áp dụng theo quy định tại các nghị định hiện hành.

Theo ông Phạm Viết Thuận, việc đưa các tỷ lệ này vào luật sẽ giúp các tỉnh, thành triển khai ngay, không cần chờ kết quả thẩm định giá từ các hội đồng hay đơn vị tư vấn – vốn thường kéo dài và dễ phát sinh chênh lệch. Cách làm này được cho là sẽ minh bạch hơn, giảm thủ tục rườm rà và góp phần cải cách lĩnh vực đất đai vốn nhiều năm qua bị đánh giá là phức tạp.

Ông cho rằng, trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn đối mặt với nhiều dự án chậm tiến độ vì vướng thủ tục và doanh nghiệp nợ tiền sử dụng đất lớn, nếu được chấp thuận, đề xuất này không chỉ giúp doanh nghiệp chủ động hơn về tài chính và tiến độ dự án, mà còn giảm áp lực xử lý hồ sơ cho cơ quan quản lý, góp phần thúc đẩy dòng chảy vốn vào thị trường bất động sản và cải thiện nguồn thu ngân sách.

Theo dự thảo sửa đổi Nghị định 103 về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, Bộ Tài chính đề xuất giảm mức truy thu tiền sử dụng đất bổ sung từ 5,4% xuống 3,6% mỗi năm. Với khoản thu từ chuyển đổi mục đích sử dụng, mức thu Bộ đề xuất tính tiền sử dụng đất theo cách cũ thay vì toàn bộ chênh lệch như hiện hành.

Còn tại dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 đang được lấy ý kiến, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất bỏ yếu tố thị trường trong định giá đất sơ cấp, thay vào đó, giá đất sẽ do cơ quan nhà nước ban hành, thông qua bảng giá đất 5 năm một lần hoặc được điều chỉnh hàng năm bằng hệ số K.

Phương Uyên