‘Người lớn không đánh nhau thì không còn bạo lực học đường’

Dạy thêm, học thêm có thể triệt tiêu khi Việt Nam thành nước phát triển

Giơ biển tranh luận, đại biểu Nguyễn Quang Huấn chia sẻ từ phần trả lời chiều qua đến nay cho thấy Bộ trưởng và ngành giáo dục đang phải giải quyết nhiều vấn đề nóng, khó, được cử tri và xã hội quan tâm, trong đó có dạy thêm học thêm.

Dù Bộ trưởng đã đưa ra nhiều giải pháp cho vấn đề này, nhưng ông Huân cho rằng nếu không khái quát hóa lên thành nhóm nguyên nhân chính thì khó đưa ra được giải pháp đồng bộ, giải quyết vấn đề một cách căn cơ.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Theo ông Huân, dạy thêm học thêm có hai nguyên nhân chính, trước hết về kinh tế Việt Nam đang phát triển nên chưa tập trung được nguồn lực, thành ra lương giáo viên chưa cao, số lượng chưa đủ, trường học cũng chưa đủ. Kinh tế Việt Nam chưa phải là công nghiệp hiện đại nên khả năng lựa chọn việc làm sau phổ thông của học sinh cũng còn hạn chế. Vậy nên hầu hết học sinh phải tập trung vào con đường học cao hơn để tìm việc làm.

Về vấn đề xã hội, ông Long cho rằng bao gồm cả tâm lý và thiết chế xã hội đều ảnh hưởng đến việc dạy thêm học thêm. Việt Nam xuất phát là nước hiếu học, là lợi thế nhưng mặt khác còn trọng khoa bảng. Hiện việc tuyển chọn và sử dụng nhân sự còn chưa đi vào thực chất, chọn văn bằng, chứng chỉ. Vậy nên nhiều phụ huynh và học sinh cũng phải chịu áp lực về văn bằng chứng chỉ với chính mình. Điều này dẫn đến “hình thành nếp cho học sinh”.

Vì vậy, ông Huân đề xuất cùng với đưa ra giải pháp về kiểm tra, giám sát thì cần tuân theo quy luật khách quan. “Điều quan trọng là Bộ cần đưa ra các chỉ tiêu về dạy thêm, học thêm như đến năm 2030, 2045 sẽ giảm dần hoặc triệt tiêu khi Việt Nam thành nước phát triển”, ông Huân phân tích.

Bậc THCS, THPT sẽ học buổi thứ hai từ năm học tới 

Đại biểu Lâm Thành đề nghị Bộ trưởng cho biết việc tổ chức buổi học thứ hai tại các trường sắp tới thế nào?

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn, sáng 20/6. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội

Bộ trưởng Kim Sơn cho biết, việc tổ chức buổi học thứ hai ở bậc tiểu học dễ dàng hơn và hiện các trường đã thực hiện. Tuy nhiên, điều kiện tổ chức học 2 buổi/ngày ở bậc THCS và THPT còn khó khăn, trong bối cảnh nhiều trường học ở đô thị lớn, cơ sở vật chất còn thiếu, yếu…

Tuy vậy, thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, Thủ tướng, Bộ trưởng Kim Sơn cho biết từ năm học mới (tháng 9/2025) các thành phố, trường tập trung tối đa điều kiện, dựa trên thực tế điều kiện địa phương để tổ chức buổi học thứ 2, và không thu tiền. Buổi học này sẽ dạy các môn phát triển toàn diện cho học sinh, như ngoại ngữ, kỹ năng sống, tự học, làm việc nhóm…

Ông Sơn nhận diện nhiều khó khăn khi tổ chức buổi học thứ 2, nhưng là việc cần làm, nên làm. Bộ đang chuẩn bị chương trình, hướng dẫn, địa phương chủ động tổ chức theo tình hình thực tế của các trường.

Làm sao chấm dứt cảnh kinh hoàng thi vào THPT?

Tham gia tranh luận về nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đại biểu Nguyễn Công Long cho rằng “cần xem xét lại nhiều chính sách đang được thực thi”.

Theo ông Long, đơn cử như chính sách phân luồng, năm 2024 đạt mục tiêu 40% học sinh tốt nghiệp THCS thì đi học nghề. Từ tỷ lệ này, việc đảm bảo cho học sinh học lên THPT thì rất khó với họ bởi không đảm bảo trường lớp nữa. Trong khi trong kỷ nguyên số, cách mạng khoa học công nghệ hiện nay đòi hỏi nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, “thì chắc chắn chúng ta không thể có nguồn nhân lực chất lượng cao với mặt bằng học vấn của học sinh THCS được”. Ông Long cho rằng việc phân luồng học sinh như vậy là không hiệu quả.

Vì vậy, đại biểu Công Long đề nghị cần có giải pháp để chấm dứt việc “làm sao chấm dứt tình trạng mỗi năm đến hè là hàng triệu phụ huynh và học sinh phải vật vã với kỳ thi vào THPT”.

Đại biểu Nguyễn Công Long. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Ngày nào người lớn không đánh nhau ngày đó mới hết bạo lực học đường

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) nói Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều giải pháp xử lý với bạo lực học đường, song việc bắt nạt trên mạng có diễn biến báo động và là thách thức với ngành giáo dục. Bạo lực dạng này ảnh hưởng lâu dài cả về thể chất, tinh thần ngăn cản phát triển con người. “Là người đứng đầu ngành giáo dục, xin hỏi Bộ trưởng khi nào không còn bạo lực học đường và Bộ trưởng có thể cam kết về thời điểm không?”, nữ đại biểu chất vấn.

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn. Ảnh: Giang Huy

Cho rằng câu hỏi của đại biểu “đầy tính nhân văn”, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo nói người làm giáo dục hơn ai hết đều đau đáu trong trường học không còn bạo lực. Ông nói ai cũng mong muốn mọi trường học đều là trường học hạnh phúc, những nơi không còn bạo lực. Song, trường học là bộ phận không tách rời của xã hội. Bức tường quanh trường học ngày càng mong manh, khoảng cách trong và ngoài trường dần bị xóa nhòa bởi Internet, mạng xã hội và phương tiện truyền thông.

“Nếu một ngày nào đó trong trường học không còn bạo lực thì đó là ngày người lớn không đánh nhau nữa. Trẻ con sẽ chỉ nhìn nhau bằng ánh mắt yêu thương thuần túy mà thôi”, Bộ trưởng nói. Song ông nhấn mạnh xã hội phải đối mặt với hiện thực, bằng mọi cách, biện pháp phải giảm thiểu, hỗ trợ, kiểm soát càng nhiều càng tốt.

Theo thống kê, 70% học sinh có hành vi bạo lực đều có hoàn cảnh gia đình đặc biệt. Bố mẹ ly hôn, các em chứng kiến bạo lực gia đình hoặc bản thân bị bạo lực gia đình. Những hoàn cảnh này ảnh hưởng đến tâm lý, thái độ, ứng xử và quan điểm của các em. Phần quan trọng của giáo dục là dạy đạo đức, nhân cách, quyết định thái độ, hành vi ứng xử của học sinh. Phần này nằm chính ở gia đình, sự gương mẫu của người lớn.

“Trường học chỉ là góc độ kiểm soát ở tâm lý, tăng cường hoạt động giáo dục tích cực để hạn chế học sinh sa vào bạo lực. Chúng tôi sẽ làm tối đa nhiệm vụ này”, Bộ trưởng cam kết.

‘Không cấm giáo viên dạy thêm nhưng trước hết phải toàn tâm toàn ý cho chương trình trên lớp’

Chiều qua, đại biểu Trần Thị Thu Hằng nêu vấn đề theo báo cáo của Bộ tình trạng dạy thêm trá hình dưới nhiều hình thức vẫn khá phổ biến, cho thấy vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Cha mẹ học sinh xem việc học trên lớp là chưa đủ để đáp ứng yêu cầu thi cử, cần tìm đến học thêm như một giải pháp tất yếu để cải thiện kết quả học tập.

“Theo tôi, hai tồn tại nêu trên có thể xem là mối quan hệ cung cầu, tuy nhiên trong các giải pháp của Bộ đưa ra chỉ thiên về hoàn thiện thể chế và quản lý hành chính, nhưng vấn đề mấu chốt là để khắc phục triệt để mối quan hệ cung cầu này là nâng cao chất lượng dạy và học giờ chính khóa. Nhưng trong báo cáo chưa đưa ra được giải pháp cụ thể. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp nào để nâng cao chất lượng dạy và học trong giờ chính khóa”, đại biểu chất vấn.

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đánh giá đây là câu hỏi rất nhiều ý nghĩa, đề cập vấn đề rất quan trọng. Ông nhắc lại hôm qua khi trao đổi về dạy thêm, học thêm đã nói đến vai trò, tầm quan trọng, ý nghĩa của chất lượng giờ dạy chính khóa trên lớp. “Khi đề cập đến vấn đề này cũng có nghĩa là chúng ta chỉ ra các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông”, Bộ trưởng phân tích và cho biết đã nêu nhiều nguyên nhân.

Để nâng cao chất lượng dạy học chính khóa, theo ông Sơn, cần giải quyết những nguyên nhân đã được nêu ra dẫn đến việc dạy thêm, học thêm. Muốn tập trung chất lượng cho dạy chính khóa thì trước hết đội ngũ giáo viên phải đủ về số lượng, toàn tâm toàn ý cho giờ dạy chính, không phân tâm, phân tán, lo quá nhiều việc khác. Bởi giáo viên để có được một giờ dạy chính khóa trên lớp cần có nhiều giờ chuẩn bị bài, chấm bài, đánh giá, hỗ trợ học sinh… Như vậy, ngoài giờ dạy trên lớp thì giáo viên cần có các hoạt động để phục vụ buổi dạy đó. Trong thông tư 29/2024 về dạy thêm học thêm, Bộ không cấm giáo viên dạy thêm mà chỉ quản lý, điều tiết.

“Nếu không phải giờ dạy trên lớp, giáo viên có thể được quyền tham gia hoạt động dạy thêm theo quy định. Nhưng nếu giáo viên dành quá nhiều thời gian cho dạy thêm thì sẽ không còn nhiều thời gian tập trung chăm chút cho dạy chính khóa”, ông Sơn phân tích. Với chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, ngữ liệu bài tập đánh giá, yêu cầu cao, không phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa. Nên việc giáo viên toàn tâm toàn ý cho dạy chính khóa càng quan trọng.

Điểm nữa ông Sơn nêu ra là cơ sở vật chất cũng cần đầy đủ hơn. Giờ dạy chính khóa nhưng nếu một lớp học có đến 60-70 học sinh thì chất lượng khó có thể tốt được. Giáo viên với lớp học 60-65 học sinh thì khó mà đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như chú ý và chăm sóc đến từng học sinh. Vậy nên ông Sơn cho rằng trang bị cơ sở vật chất cho nhà trường đầy đủ, phòng học đủ, khang trang, giáo viên có tinh thần thoải mái, tập trung là những điều kiện để thực hiện tốt chương trình chính khóa.

Cùng với đó, ngành giáo dục sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để giúp học sinh tự học. “Nâng cao chất lượng giờ dạy chính khóa cần giải pháp tổng hợp nhưng có hai yếu tố đặc biệt quan trọng là đội ngũ nhà giáo toàn tâm toàn ý cho dạy trên lớp và điều kiện cơ sở vật chất”, ông nói.

Cần thống nhất một bộ ‘quản’ thực phẩm trong trường học

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên nêu thực tế nhiều bữa ăn tại trường học chưa kiểm soát tốt nguồn gốc thực phẩm. Một số vụ ngộ độc thực phẩm tại trường khiến nhiều học sinh phải nhập viện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe học sinh và lo lắng cho phụ huynh. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ cơ sở cung cấp thức ăn bên ngoài được hợp đồng với nhà trường.

“Bộ trưởng đánh giá như thế nào về kiểm tra, giám sát trong tổ chức bữa ăn học đường và giải pháp giải quyết triệt để”, bà hỏi.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói đồng ý với đại biểu rằng việc kiểm soát thực phẩm cho trường học an toàn cần được quan tâm, vào cuộc của nhiều ngành, đơn vị. Ông cho biết các văn bản hướng dẫn an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học thực hiện theo Thông tư liên tịch giữa hai bộ (Y tế, Giáo dục và Đào tạo). Bộ trưởng đề nghị cần thống nhất giao một đầu mối quản lý thống nhất là Bộ Y tế để đảm bảo chặt chẽ, đúng nguyên tắc “một việc, một đầu mối quản lý”, song song đó tăng kiểm tra giám sát của địa phương.

“Không kiểm soát từ gốc – nguồn gốc thực phẩm – thì kiểm tra, giám sát trong trường học chỉ là phần ngọn”, ông nói, đồng thời cho biết Bộ sẽ tăng kiểm tra, giám sát quy chế, điều lệ của các trường về kiểm soát an toàn thực phẩm thời gian tới.

Tham gia kỳ thi kiểm tra đánh giá năng lực giúp tăng cơ hội cho thí sinh

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) nói theo các thông tư mới của Bộ về Quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng ngành giáo dục mầm non thì các trường có thể sử dụng nhiều phương thức tuyển sinh, trong đó có kiểm tra đánh giá năng lực. Bên cạnh những ưu điểm, việc tổ chức nhiều kỳ kiểm tra, đánh giá năng lực khác nhau lại làm tăng thêm áp lực thi cử. Thí sinh ở xa phải di chuyển và tốn kém chi phí; ôn nhiều nội dung và dạng đề khác nhau làm giảm thời gian tập trung cho chương trình học tập chính khóa. Bà đề nghị Bộ trưởng nêu quan điểm về việc này và giải pháp.

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang). Ảnh: Giang Huy

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết việc tự chủ của các đại học trong đó có tuyển sinh và đào tạo. Theo thông tư 08, Bộ cho phép cơ sở giáo dục được tự tổ chức kỳ thi tuyển sinh riêng, kết quả có thể chia sẻ với cơ sở giáo dục khác. Đến nay, ngoài kỳ thi tốt nghiệp THPT mà kết quả dùng chung cho các trường đại học, có 5 cơ sở giáo dục có kỳ thi đánh giá năng lực và 5 nơi này có số lượng dự thi hơn 10.000 thí sinh.

Số thí sinh dùng các kết quả của kỳ thi đánh giá năng lực để xét tuyển vào các đại học chỉ chiếm 3%, như vậy không nhiều. Ông đồng tình học sinh tham gia các kỳ thi này có thể đi lại, ôn luyện tốn kém, song đây là sự lựa chọn tự nguyện. “Việc này tăng cơ hội cho thí sinh. Khi ứng dụng bài thi đánh giá năng lực, thí sinh được thi trên máy và biết kết quả ngay, đây cũng là sự đổi mới trong thi tốt nghiệp”, Bộ trưởng nói.

Từ 2027, Bộ trưởng Sơn cho biết việc thi tốt nghiệp THPT sẽ thí điểm thi trên máy tính. Với bước đi đó, giai đoạn tới cả nước sẽ hướng đến thống nhất cao trong tuyển sinh, ứng dụng khoa học kiểm tra đánh giá, công nghệ thông tin và giảm áp lực cho người học.

Theo dự kiến chương trình, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo và thành viên Chính phủ liên quan tiếp tục trả lời chất vấn đối với nhóm vấn đề về giáo dục từ 8h đến 10h10. Sau đó, Thủ tướng hoặc Phó thủ tướng được ủy quyền báo cáo làm rõ các vấn đề liên quan.

Trong hơn hai tiếng đăng đàn chiều 19/6, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đã trả lời hơn 30 đại biểu về dạy thêm, học thêm và tự chủ đại học. Ông khẳng định dạy thêm là kiểu dạy cũ, cản trở sự phát triển, ít đem lại giá trị phát triển con người. Một trong những lý do đại học gia tăng tuyển sinh là học phí thấp, bằng 1/50 so với đại học Mỹ.

Hôm nay, ông tiếp tục trả lời 4 đại biểu đã đặt câu hỏi ở cuối phiên trước.

Sơn Hà – Viết Tuân – Hoài Thu