Nỗ lực dẫn đầu thị trường robot hình người 5.000 tỷ USD của Trung Quốc

Trung Quốc vừa khép lại 3 ngày Đại hội Thể thao Robot Hình người Thế giới (World Humanoid Robot Games) tại Bắc Kinh, quy tụ 280 đội robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đến từ 192 trường đại học và 88 doanh nghiệp từ 16 quốc gia. Ngoài lực lượng chủ nhà, các đoàn tranh tài còn đến từ Mỹ, Đức và Brazil.

Các robot tham gia tranh tài ở hàng loạt môn thể thao.Trong không khí sôi động, khách tham quan có thể chứng kiến kỹ năng sút phạt đền của robot, các trận đấu quyền anh hay nhảy hip-hop. “Chúng tôi đến đây để thi đấu, giành giải và cũng quan tâm đến nghiên cứu”, Max Polter, thành viên đội bóng đá HTWK Robots thuộc Đại học Khoa học Ứng dụng Leipzig (Đức), cho biết.

Trong một trận bóng đá, bốn robot đã va chạm vào nhau thành đống lộn xộn. Hay ở giải chạy 1.500 mét, một robot đột nhiên ngã xuống khi đang chạy hết tốc lực, khiến khán giả bất ngờ và reo hò. Nhiều robot thường xuyên ngã và cần sự trợ giúp của con người nhưng số khác tự đứng dậy và được khán giả tán thưởng.

Những tháng gần đây, Trung Quốc liên tục tổ chức hàng loạt sự kiện robot nổi bật, như giải marathon robot hình người đầu tiên thế giới tại Bắc Kinh, hội nghị về robot hay mở các cửa hàng bán lẻ robot.

Robot hình người Unitree Robotics thi đấu trong một trận kickboxing thuộc khuôn khổ Đại hội Thể thao Robot Hình người Thế giới ở Bắc Kinh ngày 15/8. Ảnh: Reuters

Theo Morgan Stanley, có sự gia tăng đột biến về số lượng người tham dự một hội nghị về robot gần đây so với những năm trước, cho thấy “cách Trung Quốc đã áp dụng khái niệm trí tuệ nhân tạo”. Vì sao có sự sốt sắng này?

Ban tổ chức “Thế vận hội” cho biết các môn thi mang đến cơ hội thu thập dữ liệu quý giá để phát triển robot cho các ứng dụng thực tế như công việc nhà máy. Ví dụ, các trận bóng đá giúp rèn luyện khả năng phối hợp của robot, hữu ích cho các hoạt động trên dây chuyền lắp ráp đòi hỏi sự hợp tác giữa nhiều bộ phận.

Rộng hơn, sự kiện còn là dịp để các công ty robot Trung Quốc thu hút các nhà đầu tư, khách hàng tiềm năng và tài năng trẻ. Điều này phù hợp với nỗ lực đầu tư hàng tỷ USD của Bắc Kinh vào robot hình người và các loại robot khác trong bối cảnh dân số già hóa và cạnh tranh với Mỹ về công nghệ tiên tiến.

Tầm nhìn đã được vạch ra hàng thập kỷ. Khởi động năm 2015, kế hoạch “Made in China 2025” nhằm biến Trung Quốc thành cường quốc sản xuất công nghệ cao đã góp phần đưa ngành công nghiệp robot của quốc gia này đã trở thành một trong những ngành năng động nhất thế giới.

Đến 2024, hai phần ba tổng số bằng sáng chế robot toàn cầu đến từ Trung Quốc. Cùng năm, nước này trở thành nhà sản xuất robot công nghiệp hàng đầu thế giới và mua robot lớn nhất, chiếm 54% tổng số robot được lắp đặt trên toàn cầu vào năm 2024, theo Liên đoàn Robot Quốc tế. Thị trường robot công nghiệp hiện có quy mô 20 tỷ USD và có thể vượt 50 tỷ USD vào 2032, theo công ty tư vấn Fortune Business Insights (Mỹ).

Nhưng Trung Quốc muốn nhiều hơn thế, đang tăng tốc trong lĩnh vực robot hình người và bốn chân. Họ phát triển các mô hình ngày càng tiên tiến hơn, sản xuất quy mô lớn với giá thấp hơn tới 10 lần so với các đối thủ cạnh tranh đến từ Nhật Bản hoặc Mỹ. Năm nay, hội nghị đã giới thiệu hơn 100 mô hình robot hình người “made in China” so với 27 mô hình vào năm 2024.

Nghiên cứu hồi tháng 5 của Morgan Stanley ước tính thị trường robot hình người có thể đạt 5.000 tỷ USD vào năm 2050, với hơn một tỷ máy móc hoạt động. Theo ngân hàng này, 90% trong số chúng có thể thực hiện các nhiệm vụ đơn giản, lặp đi lặp lại, chủ yếu cho mục đích công nghiệp và thương mại.

Trong đó, Trung Quốc dự báo sẽ chiếm thị phần lớn nhất: khoảng 300 triệu USD, so với 77 triệu USD ở Mỹ, nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ. Tại Tô Châu, Tommy Xu, 43 tuổi, xuất thân từ ngành xe điện, gần đây đã gia nhập sản xuất robot hình người. Ông cho hay tỉnh đã hình thành một hệ sinh thái gồm các nhà sản xuất phần mềm và máy móc được hưởng ưu đãi thuế và trợ cấp.

Đến nay, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chiếm ưu thế lĩnh vực robot tích hợp AI, bao gồm cả robot hình người và khoảng cách với Mỹ đang ngày càng rộng. “Rõ ràng sự hỗ trợ ở cấp quốc gia cho robot AI ở Trung Quốc lớn hơn nhiều so với bất kỳ quốc gia nào khác, thúc đẩy đổi mới liên tục và huy động vốn”, Sheng Zhong, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Công nghiệp Morgan Stanley nhận định.

Một số cái tên nổi bật trong ngành như EngineAI tại Bắc Kinh, AgiBot tại Thượng Hải, LimX và Leju tại Thâm Quyến, Deep Robotics và Unitree tại Hàng Châu. Họ được định giá hơn 1,6 tỷ USD, doanh thu 140 triệu euro vào năm 2024.

Trong chuỗi cung nội địa, các nhà cung cấp Trung Quốc cũng đang phát triển nhiều giải pháp cải thiện hiệu suất linh kiện, thông qua thiết kế cấu trúc và vật liệu mới, quy trình sản xuất tinh chỉnh và thuật toán AI để giải quyết vấn đề chính xác.

Ví dụ, RoboSense, ra mắt năm 2014, đã thu nhỏ và sản xuất các cảm biến laser giá cả phải chăng – được gọi là Lidar – ứng dụng trong xe tự lái và “mắt” của robot. Ở Tô Châu, Jing Yue chuyên phát triển bộ truyền động servo DC (bộ điều khiển cho động cơ điện), hay CX Robotics nổi tiếng với các vòng bi tinh vi.

“Một số công ty Mỹ đang dẫn đầu trong thiết kế và phát triển robot hình người, nhưng Trung Quốc có thể bắt kịp khi robot được ứng dụng ở hạ nguồn và sản xuất hàng loạt, nhờ lợi thế chuỗi cung ứng tự chủ mạnh mẽ”, Zhong nhận định.

Trong khi, tại các nền công nghiệp robot khác như Mỹ, hiện rất ít có giải pháp thay thế cho nhiều linh kiện robot hình người, như ốc vít, bộ giảm tốc, động cơ và pin. Gần như mọi nhà phát triển robot trên thế giới vẫn phải nhập khẩu các linh kiện quan trọng từ Trung Quốc và các nước châu Á khác, theo Morgan Stanley.

Một số sản phẩm robot hình người và bốn chân của Trung Quốc đang hoặc đã bắt đầu có đầu ra. Tại Hàng Châu, Unitree công bố phiên bản robot hình người mới nhất giá 5.600 USD, cao 1,21 m và có thể thực hiện 26 chuyển động độc lập. “Nó chưa có vai trò định sẵn, nhưng chúng tôi đang đầu tư rất nhiều nguồn lực và công sức để cải thiện trí thông minh và khả năng di chuyển”, một kỹ sư công ty cho biết.

Unitree còn tiên tiến hơn trong lĩnh vực robot chó, với mẫu cơ bản nhất giá 1.750 USD, chỉ có thể quay phim và đi theo chủ nhân, nhưng các mẫu cao cấp hơn có thể mang vòi nước đi chữa cháy hoặc thâm nhập nhà máy hóa chất để lập bản đồ 3D và phát hiện khí thải độc hại, giá hơn 115.000 USD. Một số công viên ở Trung Quốc đã mua chó robot với tính năng thu nhặt vỏ lon.

Hay UniX Ai, thành lập năm 2024, vừa ra mắt robot có khả năng thực hiện các công việc đơn giản: nấu ăn, lau sàn và bồn cầu, đổ rác, dọn bàn, xếp máy rửa chén và chơi nhạc cụ truyền thống, giá gần 12.400 USD. “Các công ty nhà nước và một số khách sạn đang đặt hàng nên chúng tôi dự kiến sản xuất 500 máy cuối năm nay”, Fred Yang, nhà sáng lập UniX Ai cho biết.

Theo Adam Jonas, nhà nghiên cứu tại Morgan Stanley, còn quá sớm để tuyên bố nhà vô địch cuối cùng trong cuộc đua giành quyền thống trị của robot hình người, nhưng Mỹ sẽ cần phải thực hiện những thay đổi đáng kể về năng lực sản xuất, giáo dục và chính sách quốc gia để duy trì khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực này.

Phiên An (theo Reuters, Le Monde, Morgan Stanley)