Ngày 28/1/1941, sau 30 năm hoạt động ở nước ngoài, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước cùng Trung ương Đảng lãnh đạo cách mạng nước ta. Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 được tổ chức từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941 tại Pác Bó (Cao Bằng). Sau khi phân tích tình hình trên thế giới và trong nước, Hội nghị quyết định nêu cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, thành lập Mặt trận Việt Minh để tập hợp và tổ chức lực lượng quần chúng Việt Nam đứng lên chống kẻ thù xâm lược. Hội nghị chủ trương đẩy mạnh xây dựng lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang, đây là nhiệm vụ trọng tâm.
Sau Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8, cách mạng nước ta có bước chuyển mới, tháng 8/1943 căn cứ địa Bắc Sơn – Vũ Nhai và căn cứ địa Cao Bằng nối liền, sau đó phát triển thành Khu giải phóng Việt Bắc. Từ căn cứ Bắc Sơn – Vũ Nhai, quân ta đẩy mạnh hoạt động sang Thái Nguyên, Tuyên Quang, trong giai đoạn này ở các đô thị phong trào đấu tranh cũng hoạt động mạnh.
Tháng 5/1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị sửa soạn khởi nghĩa. Tháng 8/1944, Đảng kêu gọi toàn dân chuẩn vũ khí để đánh đuổi kẻ thù. Ngày 22/12/1944, tại Cao Bằng, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ra đời, do đồng chí Võ Nguyên Giáp phụ trách.
Đầu năm 1945 Chiến tranh thế giới lần thứ 2 bước vào giai đoạn cuối, Hồng quân Liên Xô liên tiếp giành thắng lợi quyết định trên chiến trường Châu Âu, đánh vào sào huyệt phát xít Đức tại Béc-lin. Ngày 09/5/1945, phát xít Đức đầu hàng, chiến tranh ở Châu Âu kết thúc. Ngày 08/8/1945, Hồng quân Liên Xô tiến công quân Nhật. Quân phát xít Nhật không chịu nổi sức mạnh tấn công như vũ bão của Hồng quân Liên Xô, ngày 14/8/1945 chấp nhận đầu hàng vô điều kiện, chiến tranh thế giới thứ 2 kết thúc. Quân đội Anh, Tưởng vào Đông Dương giải giáp quân đội Nhật theo thỏa thuận của đồng minh.
Vào thời điểm này phong trào cách mạng Việt Nam dâng cao. Người dân không chịu nổi áp bức của bọn phong kiến, đế quốc sẵn sàng đứng đến lên giành độc lập, tự do. Ngày 09/3/1945, quân Nhật đảo chính quân Pháp. Ngay lập tức trong đêm ngày 09/3, Đảng ta mở Hội nghị Ban thường vụ Trung ương mở rộng quyết định phát động một cao trào cách mạng làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa. Tháng 3/1945, Trung ương Đảng ra Chỉ thị: “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Thời cơ đã đến Trung ương Đảng quyết nắm thời cơ “vàng” để giành thắng lợi Cách mạng Việt Nam. Tháng 4/1945, Trung ương triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ quyết định nhiều vấn đề quan trọng, thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân. Ngày 16/4/1945, Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị tổ chức Ủy ban Dân tộc giải phóng các cấp và chuẩn bị thành lập Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam.
Đầu tháng 5/1945, Bác Hồ từ Cao Bằng về Tuyên Quang chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước. Ngày 13/8/1945, Hội nghị Đảng toàn quốc họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc. Đêm ngày 13/8, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1 phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi cả nước. Tiếp sau đó ngày 16/8, Đại hội quốc dân họp, thành lập Ủy ban giải giải phóng dân tộc Việt Nam do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
Thực hiện theo Chỉ thị của Đảng từ ngày 14/8 đến ngày 18/8, nhiều địa phương trong nước đã chủ động khởi nghĩa giành chính quyền như ở nông thôn các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, miền Trung, miền Nam, các thị xã Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Hội An, Quảng Nam.
Ngày 15/8/1945, thực hiện chỉ đạo của Xử ủy Bắc kỳ Thành ủy Hà Nội triệu tập Hội nghị quân sự bất thường tại Chùa Hà (Dịch Vọng) bàn kế hoạch chuẩn bị khởi nghĩa. Nhận thấy thời cơ cách mạng đã đến, tối ngày 17/8/1945, Thường vụ Xử ủy Bắc kỳ và Ủy ban Quân sự cách mạng Hà Nội quyết định khởi nghĩa. Cả Thủ đô tràn ngập khí thế cách mạng. Sáng ngày 19/8/1945, đồng bào cả thành phố đổ tràn xuống đường kéo về quảng trường Nhà hát Lớn dự lễ mít tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Mặt trận Việt Minh kêu gọi toàn dân Thủ đô dứng lên giành chính quyền. Cuộc mít tinh trở thành cuộc biểu tình chia về chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn. Tối ngày 19/8, Việt Minh làm chủ hoàn toàn thành phố Hà Nội, chính quyền về tay nhân dân, cuộc khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn.
Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Ảnh tư liệu).
Ngày 20/8/1945, Trung ương phái các đồng chí Tố Hữu, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Duy Trinh vào Huế trực tiếp chỉ đạo khởi nghĩa. Ngày 20/8, Ủy ban khởi nghĩa tại Huế được thành lập, do đồng chí Tố Hữu làm Chủ tịch. Tối 21/8, Ủy ban khởi nghĩa tổ chức hội nghị phổ biến kế hoạch, giao nhiệm vụ cho các huyện, thành phố chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế. Đêm 22/8, trước áp lực của cuộc khởi nghĩa Bảo Đại vị vua cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam tuyên bố: “Nhường quyền lãnh đạo quốc gia cho Việt Minh”.
Ủy ban Khởi nghĩa không đồng ý yêu cầu Bảo Đại phải báo cho Nhật biết là triều đình đã giao tất cả quyền cho chính quyền cách mạng và điện cho các tỉnh trưởng giao quyền cho Việt Minh. Vào lúc 16h ngày 23/8/1945, tại sân vận động thành phố Huế hàng vạn nhân dân Thừa Thiên – Huế đội ngũ chính tề, dưới rừng cờ đỏ sao vàng phấp phời tung bay, Ủy ban Khởi nghĩa bước vào lễ đài giữa tiếng hoan hô vang dội cả một góc trời. Đồng chí Tố Hữu, Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa đọc diễn văn tuyên bố: “Từ nay chính quyền về tay nhân dân”. Sau đó phái đoàn Trung ương do đồng chí Trần Huy Liệu làm trưởng đoàn vào Đại nội tiếp nhận đầu hàng của vua Bảo Đại.
Tại Sài Gòn – Chợ Lớn, Xứ ủy Nam Kỳ lập Ủy ban khởi nghĩa, quyết định khởi nghĩa diễn ra tại Sài Gòn dưới hình thức biểu tình có vũ trang của nhân dân thành phố và các tỉnh xung quanh. Sáng ngày 25/8/1945, hàng chục vạn người dân Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định và các tỉnh lân cận kéo về trung tâm thành phố biểu tình, thị uy giành chính quyền. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng giành thắng lợi, các công sở quan trọng bị chiếm đóng, nhanh chóng về tay nhân dân. Cờ đỏ sao vàng tràn ngập thành phố, tiếng người dân hô vang dậy: “Việt Nam hoàn toàn độc lập”; “Mặt trận Việt Minh muôn năm”; “Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm”. Tại cuộc mít tinh trước Dinh Đốc lý Sài Gòn (nay trụ sở UBND thành phố Hồ Chí Minh) Chủ tịch Ủy ban Hành chính Lâm thời Nam Bộ Trần Văn Giàu long trọng tuyên bố: “Đồng bào! Quốc dân! Hôm nay là ngày vẻ vang nhất trong lịch sử Nam bộ Việt Nam. Giữa thanh thiên bạch nhựt, chúng tôi Ủy ban Lâm thời hành chánh, nhân danh toàn thể quốc dân Nam bộ tuyên bố trước mặt hoàn cầu và trước mặt toàn thể quốc dân Việt Nam rằng: Chế độ Cộng hòa Dân chủ thành lập tại Nam bộ Việt Nam”.
Trong vòng 2 tuần từ ngày 14/8 đến ngày 28/8, dưới sự lãnh đạo của Đảng nhân dân ta đoàn kết, nhất tề đứng lên giành chính quyền cuộc Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn, lật nhào chế độ thuộc địa, phong kiến.
Ngày 28/8, Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Tuyên cáo trước quốc dân, đồng bào và toàn thế giới về việc thành lập Chính phủ mới, danh sách các thành viên Chính phủ gồm 15 người do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời đọc Tuyên ngôn khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám là một bước ng0ặt vĩ đại trong lịch sử Cách mạng Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh khằng định: “Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, đã đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây nền tảng cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử nước ta”.
Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám chấm dứt ách đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp ở nước ta, mở ra một kỷ nguyên độc lập đầu tiên trên nước Việt Nam. Từ đây Việt Nam có tên trên bản đồ thế giới. Nhân dân thế giới mới hiểu, mới biết Việt Nam một dân tộc kiên cường, bất khuất, dũng cảm không chịu khuất phục bất kỳ một kẻ thù nào.
Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám khẳng định Đảng ta một Đảng rất sáng suốt có nhãn quan chính trị, nắm bắt được tình hình thế giới, nắm chắc tình hình Cách mạng Việt Nam, vận dụng một cách tài tình, sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, biết tập hợp quần chúng nhân dân, đoàn kết đứng lên chống thực dân, phong kiến giành thắng lợi vẻ vang. Đặc biệt Đảng ta nắm được nhu cầu bức thiết của người dân Việt Nam là dân chủ và độc lập dân tộc. Dân không cam chịu cảnh nô lệ, cảnh mất nước, cần chấm dứt chế độ phong kiến lỗi thời, lạc hậu, không phù hợp tình hình thực tiễn. Nhân dân ta khát khao một nền dân chủ cộng hòa, mở ra kỷ nguyển mới, kỷ nguyên người dân làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.
Để có được thắng lợi vĩ đại làm cho cả nhân loại phải khâm phục Đảng ta trải qua thực tiễn, không ngừng học hỏi kinh nghiệm của các nước trên thế giới. Đặc biệt chúng ta có cuộc tập dượt lớn đó là phong trào cách mạng năm 30-31, mà đỉnh cao là cao trào Xô Việt – Nghệ Tĩnh. Bài học lớn nhất của Đảng ta trong cao trào Xô Viết – Nghệ Tĩnh là thực hiện được khối liên minh công nông, do đó đã giành được quyền lãnh đạo cách mạng cho giai cấp công nhân. Cao trào cách mạng 30-31, đỉnh cao Xô Viết – Nghệ Tĩnh đã đào tạo cho cách mạng nước ta một ngũ cán bộ rất lớn, vững vàng qua thử thách ác liệt trong cuộc chiến đấu sống mái với kẻ thù của giai cấp và dân tộc.
Cách mạng Tháng Tám đánh dấu sự sụp đổ đầu tiên của chủ nghĩa thực dân cũ trên toàn thế giới, là thắng lợi đầu tiên của phong trào giải phóng dân tộc ở một nước thuộc địa, cổ vũ, động viên, làm gương, cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước thuộc địa trên toàn thế giới. Đặc biệt các dân tộc bị áp bức ở châu Á, châu Phi, khu vực Mỹ La-tinh vùng dậy đấu tranh lật đổ ách thống trị của của chủ nghĩa thực dân, đế quốc, giành độc lập dân tộc. Góp phần, tăng cường thêm sức mạnh của lực lượng tiến bộ, yêu chuộng hòa bình, đấu tranh cho độc lập, tự do và tiến bộ xã hội, ngăn chặn các cuộc chiến tranh phi nghĩa, bảo vệ hòa bình thế giới.
Cách mạng Tháng Tám thành công khi Đảng ta mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng nắm chính quyền trong toàn quốc, ra đời Nhà nước dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á, gắn bó mật thiết với nhân dân, vì nhân dân. Là một nhà nước được nhân dân tin tưởng, nhân dân sẵn sàng hy sinh để bảo vệ nền độc lập. Đó chính là sức mạnh, nền tảng để Đảng ta, Nhà nước ta lãnh đạo toàn dân đánh thắng 2 đế quốc to, làm nên 2 cuộc kháng chiến vĩ đại chống Pháp và chống Mỹ giành thắng lợi hoàn toàn, đất nước thống nhất. Hai cuộc kháng chiến thắng lợi của dân tộc ta được sử sách lưu truyền mãi mãi cho các thế hệ con cháu Việt Nam, đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX.
Kỷ niệm 80 thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám (8/1945-8/2025) và Quốc khánh 2/9 (2/9/1945- 2/9/2025) chúng ta tự hào Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại đã lãnh đạo đưa đất nước ta giành những thành tựu to lớn. Đưa đất nước từ một nước thuộc địa, sánh vai với các nước năm châu, giành thắng lợi trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, làm cho kẻ thù khiếp sợ, thống nhất giang sơn. Trong gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đạt được những thành tịu hết sức lớn lao, có ý nghĩa lịch sử về phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng con người, đảm bảo quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện. Đưa đất nước ta cơ đồ, tiềm lực, vị thế lên tầm cao mới.
Đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, bước vào giai đoạn phát triển mới, một thời kỳ lịch sử quan trọng, đánh dấu sự thay đổi căn bản, toàn diện trên nhiều lĩnh vực, hướng tới mục tiêu trở thành một quốc gia hùng cường, thịnh vượng, sánh vai với các cường quốc trên thế giới.
Đây là thời kỳ đất nước tập trung thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ chiến lược, tạo ra những bước ngoặt trong tiến trình phát triển. Kỷ nguyên này không chỉ là sự tăng cường kinh tế mà bao gồm sự phát triển về chính trị, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ và nâng cao đời sống của người dân. Đích đến của kỷ nguyên là xây dựng một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chù, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu, với mục tiêu mọi người dân đều có cuộc sống ấm no hạnh phúc.
HẢI HƯNG
Nguồn: https://lsvn.vn/thang-loi-cach-mang-thang-tam-nam-1945-mo-ra-cho-dat-nuoc-ta-mot-buoc-ngoat-vi-dai-buoc-sang-mot-ky-nguyen-moi-a161994.html